Za każdym utworem stoi jego autor. Na gruncie prawa autorskiego, uznajemy za niego osobę fizyczną, która wykonała dzieło o charakterze indywidualnym, w dowolnej formie, a następnie poddała je ustaleniu. Twórcy jako “właściciele” swoich dzieł, podlegają pewnej ochronie, gwarantowanej im przez prawo.
Rozmawiając o prawach przysługujących autorom dzieł, należy rozróżnić dwa kluczowe pojęcia – prawa autorskie osobiste oraz prawa autorskie majątkowe. Pierwsze z nich są całkowicie niezbywalne, nieograniczone w czasie i właściwie bezgraniczne. Prawa autorskie osobiste ściśle wiążą utwór z jego twórcą. Zgodnie z art. 16 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w świetle przysługujących autorowi praw autorskich osobistych, ochronie podlega:
- Autorstwo danego utworu;
- Możliwość oznaczania utworu imieniem i nazwiskiem, pseudonimem, czy anonimowej publikacji
- Nienaruszalność formy i treści, rzetelne wykorzystanie materiału
- Decydowanie o pierwszym udostępnieniu utworu szerszemu gronu
- Nadzór nad sposobem korzystania z utworu.
Wyżej wymienione uprawnienia nie mają charakteru ekonomicznego, w przeciwieństwie do praw autorskich majątkowych. To z nich wynika bezwzględne prawo autora/właściciela praw majątkowych do rozporządzania dziełem, czy faktycznego korzystania z niego.
Stosownie do art. 41 u.p.a.p.p., prawa autorskie majątkowe mogą zostać przeniesione lub zbyte przez autora na rzecz innej osoby, w przypadkach, w których ustawa nie stanowi inaczej. Prawa o charakterze majątkowym można zbyć na rzecz fizycznej, prawnej, ułomnej osoby prawnej. Podobną do wskazanej sytuację możemy zaobserwować w zakładach pracy, gdzie pracownik wykonując określone dzieło, zrzeka się do niego autorskich praw majątkowych na rzecz pracodawcy. Pracodawca nabywa wówczas wszelkie uprawnienia, wynikające z nabytych praw. Należy pamiętać jednak, że zbycie praw autorskich majątkowych, nie pozbawia twórcy praw autorskich osobistych.
Prawa autorskie majątkowe są ograniczone czasowo i wygasają po upływie 70 lat od dnia:
- W przypadku właściciela praw autorskich majątkowych, nie będącego twórcą – od daty rozpowszechnienia, lub ustalenia, jeżeli nie został rozpowszechniony
- Śmierci twórcy lub ostatniego z twórców dzieła zbiorowego;
- W przypadku nieznanego twórcy utworu – od daty rozpowszechnienia utworu po raz pierwszy;
- W przypadku utworów audiowizualnych – od daty śmierci osoby zmarłej najpóźniej spośród wskazanego grona: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
Wynikające z praw autorskich majątkowych uprawnienia nie kończą się na czerpaniu pożytków z dzieła. Równie istotne jest prawo do decydowania o utworze, wyrażania zgody na jego rozpowszechnianie i powielanie oraz oczywiście możliwość dalszego zbycia praw autorskich majątkowych.
Nasz następny artykuł poświęcimy bardzo istotnemu tematowi, jakim jest dozwolony użytek. Publikacja pojawi się już w przyszłym tygodniu.
Potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie prawa autorskiego? Skontaktuj się z nami. Mamy kilkuletnie doświadczenie pracy z prawem własności intelektualnej. Udzielimy fachowych porad i znajdziemy najbardziej dogodne dla Waszej sytuacji rozwiązania.
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Stan prawny na dzień 28.03.2023 r.
Zapraszamy do kontaktu:
Radca prawny Tomasz Furmanek
Tel. 600 096 607
E-mail: to.furmanek@gmail.com
