W ostatnim wpisie omówione zostały kwestie związane z przekształceniem spółki na gruncie kodeksu spółek handlowych, dzisiaj natomiast przyjrzymy się bliżej kwestii zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Przyjrzymy się kwestią które dotyczą przygotowania do takiej transakcji oraz aspektom związanym z przeniesieniem praw i obowiązków wynikających z takiej umowy.
Zorganizowana część przedsiębiorstwa nie posiada własnej definicji w ramach przepisów prawa cywilnego ani bilansowego, jednakże można ją odnaleźć w regulacjach podatkowych. To na tych przepisach oparta jest podstawa, z której korzysta orzecznictwo sądowe oraz praktyka biznesowa.
Na gruncie przepisów prawa podatkowego zorganizowana część przedsiębiorstwa (ZCP) to „organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania”.
Na gruncie cywilnym zorganizowana część przedsiębiorstwa to również przedsiębiorstwo i stosuje się odpowiednio te same przepisy i wymogi, co do przedsiębiorstwa (np. co do odpowiedzialności czy formy zawarcia umowy). Przy ocenie przedmiotu transakcji sądy powszechne posiłkują się jednak definicją podatkową jak i orzecznictwem sądów administracyjnych.
Art. 552 k.c. stanowi, że czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych. Przepis ten zawiera domniemanie, że nabycie przedsiębiorstwa obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa. W umowie zbycia nie trzeba więc wymieniać wszystkich elementów tworzących przedsiębiorstwo. W wielu wypadkach wystarczy odesłanie do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Co do formy umowy art. 751 k.c. stanowi, że zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi, jeżeli w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość, jego zbycie musi mieć formę aktu notarialnego – art. 158 k.c..
Zbycie ZCP może być czasami mylnie utożsamiane z procesem przekształcenia i związanymi z nim konsekwencjami, na przykład w przypadku wydzielenia go ze spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i przeniesienia do innej spółki prawa handlowego.
Jeśli założymy, że taka konfiguracja jest jedną z form przekształcenia, należy odwołać się do zasady kontynuacji, o której mowa w art. 553 kodeksu spółek handlowych, obejmującej między innymi sukcesję ogólną praw i obowiązków, przejęcie pracowników, zmianę stron w umowach oraz nabycie przez przekształconego przedsiębiorcę uprawnień, koncesji i ulg, a także sukcesję podatkową.
Warto jednak pamiętać, że przepisy prawa handlowego określają zdefiniowaną strukturę całej procedury, opisanej w art. 551 i kolejnych artykułach kodeksu spółek handlowych. Jeśli zbycie ZCP następuje na podstawie umowy sprzedaży, nie można się powoływać na przepisy kodeksu spółek handlowych, ani zasadę kontynuacji. W takiej sytuacji zastosowanie znajdą przepisy kodeksu cywilnego oraz odpowiednich ustaw podatkowych, jednakże sama czynność prawna nie będzie stanowiła przekształcenia w rozumieniu prawa spółek.
Zapraszamy do kontaktu:
Radca prawny Tomasz Furmanek
Tel. 600 096 607
E-mail: to.furmanek@gmail.com
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Stan prawny na dzień 20.03.2024 r.
